Azərbaycanda elektron ticarətin payı getdikcə artmaqdadır. Hazırda e-ticarətin həcmi illik 1 mlrd. ABŞ dolları dəyərindədir. Həm yerli, həm xarici şirkətlərin bu sahəyə yönəlməsi müşahidə edilməkdədir. Bu yazıda Azərbaycanın elektron ticarəti, xarici şirkətlərin bu sahəyə marağı və inkişaf imkanları ələ alınacaq.
Azərbaycanda Elektron Ticarət
Azərbaycanın elektron ticarəti hazırda illik 1 milyard ABŞ dolları dəyərindədir və onun illik 25% artımı gözlənilir. Bu artım ölkənin yüksək səviyyədə internetə qoşulması və mobil telefonların nüfuzu, eləcə də gənc əhalisinin çoxluq təşkil etməsi (60%-i 30 yaşdan aşağı) ilə bağlıdır.
Ölkədə e-ticarətin inkişafı və hüquqi tənzimlənməsi üçün dövlət tərəfindən müvafiq tədbirlər alınıb. “Elektron İmza və Elektron Sənəd Haqqında” Qanun (2004) və “Elektron Ticarət Haqqında” Qanunun (2005) qəbul olunması, eləcə də “Azərbaycan Rəqəmsal Ticarət Qovşağı”nın (2017) yaradılması buna misaldır.
Bundan əlavə, 2008-ci ildə Silver Key şirkəti tərəfindən ilk elektron ödəniş sistemi – GoldenPay yaradılıb. Sahibkarların onlayn ticarətə keçməsi üçün xüsusi lisenziyaya ehtiyacı yoxdur, sadəcə Dövlət Vergi Xidmətində qeydiyyatdan keçip VÖEN (Vergi İdentifikasiya Nömrəsi) alması tələb olunur.
Xarici Şirkətlər Azərbaycanda Elektron Ticarətə Niyə Maraq Göstərir?
Şirkətlərin Azərbaycanın e-ticarət sənayesinə diqqət yetirməsinin bir sıra səbəbi var:
Azərbaycanda istehlakın həcmi sürətlə artır;
Xarici şirkətlər üçün sərmayə yatırmaq imkanları var;
Daha çox insan internetdən istifadə etdikcə ölkənin elektron ticarət bazarı böyüməyə davam edir;
Azərbaycanda artıq sərmayə yatırmış çoxlu xarici şirkətlər fəaliyyət göstərir.
Azərbaycanda Elektron Ticarətdəki Problemlər
Elektron ticarət sahəsi son illərdə eksponent olaraq artmışdır. Məsələn, 2021-ci ildə e-ticarət şəbəkəsində 7,208 mlrd. həcmində ödəniş həyata keçirilmişdir. Bu da 2020-ci illə müqayisədə 86% artım deməkdir. Bu meyil getdikcə daha çox insanın onlayn alış-verişə müraciət etməsi ilə əlaqədardır. Eyni zamanda bu artım şirkətlərin də bu sahəyə axın etməsinə yəni rəqabətin güclənməsinə səbəb olmaqdadır.
Bu gün Azərbaycan e-ticarətinin üzləşdiyi ən böyük problemlərdən biri rəqabətdir. Bu sahədə bir çox şirkət var, lakin onların heç də hamısı eyni keyfiyyət və ya xidmət səviyyəsinə malik deyil. Bu o deməkdir ki, insanlar hər hansı bir şirkətdən bir şey almadan əvvəl hərtərəfli araşdırma aparmalıdırlar. Bu da vaxt aparan və insanları onlayn alı-verişdən soyudan bir amildir.
Azərbaycan e-ticarətinin üzləşdiyi digər problem Azərbaycanda istehsalın olmaması və yüksək idxal tarifli məhsulların mövcudluğudur. Bu problemin həlli yollarından biri istehsal şirkətləri açmaq olardı.
Azərbaycanda Elektron Ticarət Üçün Düzgün Marketinq Strategiyası
Marketinq, məlumatlılıq və tələbat yaratmaq üçün müxtəlif kanallar vasitəsilə məhsul və ya xidmətlərin təşviqi və satışı prosesidir. E-ticarət marketoloqları bunu hədəf auditoriyaya müraciət edəcək şəkildə etməlidirlər.
Azərbaycanlı e-ticarət marketoloqlarının marketinq strategiyası onların azərbaycanlı olan hədəf auditoriyasına yönəldilməlidir. Bu o deməkdir ki, onlar öz məhsullarını azərbaycanlılar arasında populyar olan Amazon kimi platformalarda satışa çıxarmalıdırlar.
Onlayn Alış-verişin İstehlakçılar Üçün Faydaları
Onlayn alış-veriş istehlakçılar üçün öz evlərinin rahatlığında məhsul və xidmət almaq üçün əlverişli bir üsuldur. Bu, həm də onları trafik və izdihamla məşğul olmaqdan xilas edir. Onlar həmçinin günün istənilən vaxtında, hətta gecə gec də olsa alış-veriş edə bilərlər.
Onlayn alış-verişin istehlakçılar üçün vaxta, pula və enerjiyə qənaət kimi bir çox üstünlükləri var. Bu həm də daha rahatdır, çünki insanlar istədikləri yerdə alış-veriş edə bilərlər. Bundan əlavə, alıcılar müxtəlif mağazalardakı qiymətləri müqayisə edə və ən uyğun təklifi seçə bilərlər.
Onlayn Alış-verişin Satıcılar Üçün Faydaları
Onlayn alış-verişin satıcılar üçün bir sıra üstünlükləri var. Xüsusilə xərclərə qənaət kimi üstünlüyü qeyd etmək lazımdır. Belə ki, satıcılar electron mağaza keçməklə fiziki mağaza üçün kira, komunal və s. xərclərdən azad olurlar.
Satıcılar üçün digər üstünlüklər arasında öz mağazalarında insanları işə götürmədən işçi xərclərinə qənaət etmələri və Facebook və ya Instagram kimi sosial media platformalarından istifadə edərək daha geniş müştəri bazasına çata bilmələridir.
Bazaryeri ilə Elektron Ticarət Mağazasi Arasindaki Fərq Nədir?
Elektron bazaryeri (marketplace) insanların mal alıb sata bildiyi onlayn platformadır. Bu, onlayn interfeys vasitəsilə və ya əməliyyatları oflayn təşkil etməklə həyata keçirilə bilir. Bazaryeri e-ticarət mağazasından fərqlidir, çünki burda bir çox satıcı öz məhsul/xidmətini satmaq imkanına malikdir.
Elektron ticarət mağazası isə müəyyən bir satıcının/istehsalcının müştərilərə məhsul/xidmətini satmağa imkan verən bir onlayn mağazadır. Yəni müəyyən bir şirkətin onlayn satış üçün istifadə etdiyi vebsaytdır.
Bazayerində üç tərəf mövcuddur: bazaryerinin admini, satıcılar və alıcılar. Elektron ticarət mağazasında isə iki tərəf iştirak edir: satıcı və alıcılar.
Bazaryerində onlayn infrastruktur bazaryerinə aiddir və satıcılar sadəcə bu hazır platformadan istifadə edirlər. Elektron ticarət mağazasında isə infrastruktur satıcının mülkiyyətidir.
Azərbaycanda Elektron Ticarətinin Gələcəyi
Azərbaycanda istehlakçıların və satıcıların elektron ticarətə artan marağını,eləcə də müvafiq qanunvericilik və infrastrukturun mövcudluğunu nəzərə alaraq bu sahəhin sürətlə inkişaf edəcəyini söyləmək mümkündür. Siz də biznesinizi bu ticarət modelinə keçirmək istəyirsinizsə, qısa zamanda Solvemark şirketinden pulsuz meslehet almağı tösiyə edirik. Bazar rəqabətinin az olduğu vaxtta bu fürsətdənn faydalanan sahibkar və şirkətlər böyük nailiyyət əldə edə bilərlər.
Elektron ticarət haqqında ətraflı məlumat almaq üçün bizim Azərbaycanda Elektron Ticarətə Necə Başlamaq Olar? (2022), Elektron Ticarət Modelinə Keçməyin 5 Səbəbi, Elektron Ticarət – Yeni Biznes Modeli Haqqında Hər Şey (2022), Onlayn Ticarət Üzrə Uğurlu Biznes: 2 Fərqli Yanaşma (2022) və E-ticarət Nədir? Necə İşləyir? (E-ticarətə Giriş -2022) yazılarımıza nəzər sala bilərsiniz.
Bu bloq yazısı üçün Həmtəsisçimiz Azər Şirinova təşəkkür edirik.
Mənbə:
